ỨNG DỤNG MIỄN PHÍ ĐỂ TÌM HIỂU VỀ MÔ HÌNH HÓA DỊCH BỆNH

Mô hình dự đoán dịch bệnh ngày càng được công nhận là một công cụ thiết yếu trong cuộc chiến chống lại các bệnh truyền nhiễm. Nó cho phép các nhà khoa học phân tích mối quan hệ qua lại phức tạp giữa nhiều yếu tố gây bệnh và sự lây lan bệnh. Hiểu rõ mối liên hệ quan trọng và phức tạp giữa nguyên nhân – kết quả là một thách thức. Bởi lẽ nó có thể giúp xác định biện pháp can thiệp tốt nhất hoặc sự kết hợp các biện pháp can thiệp trong bất kỳ tình huống dịch bệnh cụ thể nào.

Các đợt bùng phát dịch bệnh gần đây, đặc biệt là đại dịch COVID-19, đã chứng minh giá trị của mô hình dự đoán dịch bệnh khi đưa ra quyết định lựa chọn các biện pháp can thiệp khác nhau, ví dụ như chương trình tiêm chủng, phong tỏa và các biện pháp giãn cách xã hội. Trên thực tế, các mô hình dự đoán dịch bệnh hiện được áp dụng thường xuyên trong bối cảnh hầu hết các dịch bệnh truyền nhiễm bùng phát, bao gồm cả các bệnh có thể lây truyền từ động vật sang người (zoonoses). Ở Anh, chúng đã được sử dụng để kiểm soát bệnh viêm não bò (BSE), bệnh lao bò và bệnh lở mồm long móng.

Dịch bệnh và quá trình ra quyết định

Các nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan cần hiểu rõ mô hình dự đoán dịch bệnh nào hữu ích, điểm mạnh và điểm yếu của chúng để có thể mang lại lợi ích. Một ứng dụng miễn phí được chạy trên giao diện website, Epidemix, hiện đang giúp các nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan hiểu rõ hơn về:

• Cách thức để phát hiện các bệnh khác nhau thông qua giám sát.
• Cách thức các bệnh lây lan theo thời gian và không gian và các yếu tố ảnh hưởng đến sự lây lan của chúng.
• Các biện pháp kiểm soát khác nhau có thể ảnh hưởng đến sự lây lan của bệnh như thế nào.
• Cách thức kết hợp các thông tin trên để cung cấp cho việc ra quyết định về kiểm soát bệnh truyền nhiễm.

Ứng dụng Epidemix sử dụng các phương trình toán học để miêu tả các mối quan hệ phức tạp trong quá trình lây lan của dịch bệnh. Nó được phát triển bởi một nhóm dịch tễ học thú y: Giáo sư Dirk Pfeiffer, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Gia cầm Một Sức khỏe (OHPH), Tiến sĩ Guillaume Fournié, điều phối nghiên cứu của OHPH, và Tiến sĩ Petra Muellner của EPI-interactive, với sự hỗ trợ từ nhóm EPI-interactive gồm các kỹ sư phần mềm và các chuyên gia trực quan hóa dữ liệu.

Mặc dù được ra mắt vào năm 2017 với một số mô hình dịch bệnh chung, ứng dụng này gần đây đã được mở rộng, bao gồm các mô hình dịch bệnh cụ thể, chẳng hạn như mô hình bệnh dịch tả lợn Châu Phi (ASF). Sự lây lan toàn cầu của bệnh ASF đã ảnh hưởng đáng kể đến kinh tế – xã hội toàn cầu. Khi bắt đầu đại dịch COVID-19 vào năm 2020, một mô hình COVID đã được tích hợp vào ứng dụng. Vào năm 2021, mô hình dự đoán bệnh cúm gia cầm trong nghiên cứu của dự án OHPH đã được phát triển.

Kể từ khi ra mắt, Epidemix đã được người dùng từ hơn 140 quốc gia truy cập. Chỉ riêng trong năm 2021 đã có hơn 5.000 người dùng truy cập ứng dụng này.

Giáo sư Andres Perez, Giám đốc Trung tâm Thú y và An toàn Thực phẩm, Đại học Minnesota, cho biết: “Với vai trò là trung tâm hợp tác xây dựng năng lực của Tổ chức Thú y thế giới (OIE), chúng tôi cung cấp khóa đào tạo cho các cơ sở dịch vụ thú y trên toàn cầu và nâng cao năng lực cho các cơ quan quản lí thú y”.

“Ví dụ, chúng tôi đang cung cấp khóa đào tạo cho Cục Thú y ở Việt Nam. Chúng tôi sử dụng Epidemix cho mục đích đào tạo để khẳng định vai trò của mô hình hóa, giải thích các nguyên lí của lượng hóa, tiềm năng sử dụng, diễn giải kết quả, v.v. . Epidemix là một công cụ tuyệt vời giúp chúng tôi truyền đạt các khái niệm chính về mô hình hóa đến các nhà hoạch định chính sách.”

Ứng dụng Epidemix cũng đang được khuyến khích sử dụng để tham mưu cho xây dựng chính sách theo hướng dẫn của Tổ chức Thú y thế giới về bệnh dịch tả lợn Châu Phi. Tuy nhiên, ứng dụng này không được thiết kế như một công cụ để thông báo trực tiếp cho việc ra quyết định ứng phó khi dịch bệnh bùng phát. Thay vào đó, nó là một công cụ để nâng cao kiến thức, làm thay đổi thái độ của công chúng và các cơ quan thú y về mô hình hóa dịch bệnh cũng như ứng dụng của mô hình hóa trong thực tế.

Điều quan trọng là những người liên quan đến quản lý bệnh truyền nhiễm, bao gồm cả các nhà hoạch định chính sách, nên hiểu rõ về mô hình dự đoán dịch bệnh – bao gồm các giả định trong một mô hình cụ thể và thậm chí cả những hạn chế của các mô hình. Những thông tin này được cung cấp bởi ứng dụng Epidemix.

Tiến sĩ Fournié cho biết: “Khi được đào tạo với Epidemix, những người làm việc trong cơ quan quản lí có khả năng sử dụng kết quả đầu ra của mô hình để hỗ trợ xây dựng chính sách và cải thiện việc truyền tải thông tin khoa học đến các nhà hoạch định chính sách. Do đó, các mô hình dịch bệnh trong ứng dụng Epidemix có mức độ phù hợp và hữu ích nhất định. Nếu không có ngân sách của dự án OHPH dành cho tăng cường năng lực và quyết tâm thúc đẩy sự tương tác giữa khoa học và chính sách, thì việc hoàn thiện ứng dụng này không thể thực hiện khi chúng ta bước vào kỉ nguyên COVID”.

Ảnh trên cùng: Tăng cường sức khỏe cộng đồng trong đại dịch COVID-19 ở Dhaka, Bangladesh/ UN Women-Fahad Abdullah Kaizer.

Epidemix được tài trợ bởi trường Đại học Hong Kong và trường Đại học Thú y Hoàng gia Anh, với sự hỗ trợ của nhóm EPI-interactive.

Thư điện tử guillaume fournie